Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα διαβήτη , 14 Νοεμβρίου , θα θέλαμε να ενημερώσουμε για αυτή τη χρόνια ασθένεια που αφορά όλους τους ανθρώπους όων των ηλικιών .
Ο σακχαρώδης διαβήτης παρουσιάζεται όταν η συγκέντρωση γλυκόζης (σακχάρου) στο αίμα αυξάνεται περισσότερο από το φυσιολογικό. Οι κύριοι τύποι διαβήτη είναι δύο, ο διαβήτης τύπου 1 και ο διαβήτης τύπου 2.
Τι είναι ο διαβήτης τύπου 1;
Ο διαβήτης τύπου 1 χαρακτηρίζεται από τη διακοπή των βήτα κυττάρων του παγκρέατος της παραγωγής ινσουλίνης, με αποτέλεσμα το επίπεδο της ορμόνης στο αίμα να ελαχιστοποιείται. Έτσι, τόσο η ασθένεια όσο και τα συμπτώματα αναπτύσσονται με ταχύτατους ρυθμούς (στη διάρκεια ημερών ή εβδομάδων).
Ο διαβήτης τύπου 1, παλαιότερα αποκαλούμενος νεανικός ή ινσουλινοεξαρτώμενος διαβήτης, εμφανίζεται κατά κύριο λόγο σε παιδιά ή νεαρούς ενήλικες και αντιμετωπίζεται με τη χορήγηση ενέσιμης ινσουλίνης και δίαιτας.
Τι είναι ο διαβήτης τύπου 2 ;
Ο διαβήτης τύπου 2, αποκαλούμενος και διαβήτης των ενηλίκων ή μη ινσουλινοεξαρτώμενος διαβήτης, εμφανίζεται κυρίως σε άτομα άνω των 40 ετών. Επιπλέον, θεωρείται ότι πρόκειται για κληρονομική νόσο. Η θεραπεία πρώτης γραμμής περιλαμβάνει τη σωστή διατροφή, τον έλεγχο του βάρους και τη σωματική άσκηση.
Σε περίπτωση που η ποσότητα γλυκόζης στο αίμα δεν ελαττώνεται, συνίσταται η λήψη φαρμάκων προκειμένου να μειωθεί.
Τα συμπτώματα του διαβήτη τύπου 2 εμφανίζονται βαθμιαία, αρχικά δε ενδέχεται να είναι αρκετά ασαφή, όπως αναφέρεται και παραπάνω. Πολλά άτομα πάσχουν από διαβήτη για μεγάλο χρονικό διάστημα πριν γίνει η διάγνωσή του.
Σημειώνεται ότι ο διαβήτης τύπου 2 αποτελεί πιο κοινό τύπο διαβήτη από το διαβήτη τύπου 1.
Τα τέσσερα πιο κοινά συμπτώματα είναι τα εξής:
-Η συνεχής αίσθηση δίψας.
-Υπερβολική αποβολή ούρων.
-Η κόπωση.
-Η απώλεια βάρους.
-Η διαρροή γλυκόζης στα ούρα που αυξάνει την αποβολή υγρών μέσω των νεφρών οδηγεί στην υπερβολική αποβολή ούρων και την αίσθηση δίψας.
Άλλοι παράγοντες κινδύνου για το διαβήτη τύπου 2 περιλαμβάνουν:
Τη συγγένεια πρώτου βαθμού με άτομο που πάσχει από διαβήτη τύπου 2 (δηλαδή, γονέα, αδελφό ή αδελφή, τέκνο).
-Τα υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα.
-Τη μέτρηση της περιφέρειας της μέσης, η οποία δεν πρέπει να ξεπερνά τα 80 εκ. για τη γυναίκα και τα 94 εκ. για τον άνδρα.
-Τη διαταραγμένη ανοχή στη γλυκόζη (κατάσταση κατά την οποία τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα βρίσκονται υψηλότερα των φυσιολογικών, όχι όμως αρκετά υψηλά ώστε να θεωρείται διαβήτης).
-Την εμφάνιση διαβήτη ή διαταραγμένης ανοχής στη γλυκόζη κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Με ποιον τρόπο γίνεται η διάγνωση του διαβήτη;
Η εξέταση αίματος ανιχνεύει το επίπεδο της γλυκόζης στο αίμα και εάν αυτό εμφανισθεί υψηλό, η επιβεβαίωση της νόσου του διαβήτη είναι ασφαλής.
Η δοκιμασία ράβδου μέτρησης μπορεί να ανιχνεύσει τη γλυκόζη σε ένα δείγμα ούρων, παρότι αυτό δεν αρκεί για τη διάγνωση του διαβήτη.
Ποιες είναι οι πιθανές επιπλοκές του διαβήτη;
-Βραχυπρόθεσμες επιπλοκές
Οι βραχυπρόθεσμες επιπλοκές δεν είναι κοινές στο διαβήτη τύπου 2, αλλά στο διαβήτη τύπου 1 όταν δεν ακολουθείται θεραπεία και το επίπεδο γλυκόζης αυξάνεται ταχέως. Ενίοτε παρουσιάζεται πολύ υψηλό επίπεδο γλυκόζης και σε άτομα με διαβήτη τύπου 2, ταοποία όμως ακολουθούν θεραπεία. Τα υψηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα προκαλούν αφυδάτωση, υπνηλία και σοβαρές ασθένειες, οι οποίες μπορεί να είναι έως και απειλητικές για τη ζωή του ατόμου.
-Μακροπρόθεσμες επιπλοκές
Σε περιπτώσεις όπου το επίπεδο γλυκόζης στο αίμα παραμένει υψηλότερο ή λίγο υψηλότερο του φυσιολογικού για μεγάλο χρονικό διάστημα, αυτό πιθανόν να βλάψει βαθμιαία τα αιμοφόρα αγγεία και να οδηγήσει σε κάποια από τις παρακάτω επιπλοκές :
– Αθήρωμα (στένωση ή σκλήρυνση των αρτηριών), το οποίο μορεί να προξενήσει σειρά προβλημάτων, όπως για παράδειγμα στηθάγχη, έμφραγμα, εγκεφαλικό επεισόδιο και διαταραχή στην κυκλοφορία.
– Νεφρική βλάβη, η οποία κάποιες φορές εξελίσσεται σε νεφρική ανεπάρκεια.
– Προβλήματα όρασης, τα οποία ενδέχεται να επηρεάσουν την ποιότητά της (αυτό οφείλεται σε βλάβη των μικρών αρτηριών του αμφιβληστροειδούς στο πίσω μέρος του οφθαλμού).
– Προβλήματα των κάτω άκρων (οφείλονται στην κακή κυκλοφορία και στη βλάβη των νεύρων).
– Ανικανότητα (και πάλι λόγω της κακής κυκλοφορίας και της βλάβης των νεύρων).
Θεραπεία διαβήτη
Ο διαβήτης είναι νόσος που δεν θεραπεύεται, ωστόσο μπορεί να αντιμετωπιστεί με επιτυχία. Σε περίπτωση που ένα υψηλό επίπεδο γλυκόζης στο αίμα μειωθεί σε φυσιολογικό ή σχεδόν φυσιολογικό επίπεδο, τα συμπτώματα απαλύνονται και ο ασθενής είναι πιθανό να αισθάνεται υγιής.
Οι κύριοι στόχοι της θεραπείας είναι:
– Η διατήρηση του επιπέδου γλυκόζης στο αίμα σε όσο το δυνατόν πιο φυσιολογικό επίπεδο.
– Η μείωση οποιουδήποτε άλλου παράγοντα κινδύνου, ο οποίος ενδεχομένως αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών, όπως για παράδειγμα η ελάττωση της αρτηριακής πίεσης, αν είναι υψηλή, προκειμένου να διατηρηθούν τα λιπίδια του αίματος (χοληστερόλη) σε χαμηλές τιμές.
– Η έγκαιρη ανίχνευση τυχόν επιπλοκών, ώστε η θεραπεία να αποτρέψει ή να καθυστερήσει την επιδείνωσή τους.
Επιπλοκές θεραπείας
– Η υπογλυκαιμία παρουσιάζεται όταν το επίπεδο της γλυκόζης μειώνεται πολύ, δηλαδή κάτω των 72mg/dl
Τα συμπτώματα της υπογλυκαιμίας περιλαμβάνουν: τρέμουλο, εφίδρωση, άγχος, θολή όραση, μούδιασμα στα χείλη, ωχρότητα, εναλλαγή διάθεσης, ζάλη ή σύγχυση. Για την αντιμετώπιση της υπογλυκαιμίας προτείνεται η κατανάλωση ζαχαρούχου ποτού ή γλυκού και στη συνέχεια αμυλούχου σνακ, όπως για παράδειγμα ενός σάντουιτς.
Στόχοι Θεραπείας
Τρόπος ζωής-διατροφή, έλεγχος βάρους και σωματική δραστηριότητα
Οι αλλαγές στον τρόπο ζωής αποτελούν βασικό μέρος της θεραπείας για τα άτομα που πάσχουν από διαβήτη τύπου 2, είτε ακολουθούν φαρμακευτική αγωγή είτε όχι.
Η μείωση του επιπέδου γλυκόζης στο αίμα και της HbA1c μπορεί να επιτευχθεί με τους εξής τρόπους
– Εφαρμογή ισορροπημένης και υγιεινής διατροφής.
Το νοσηλευτικό προσωπικό ή/και ο διαιτολόγος μπορούν να προτείνουν ένα λεπτομερές πρόγραμμα υγιεινής διατροφής, κοινό για τον οποιοδήποτε. Τα διαβητικά άτομα θα πρέπει να ακολουθούν μια διατροφή χαμηλή σε λιπαρά, αλάτι και ζάχαρη και υψηλή σε φυτικές ίνες, με άφθονα φρούτα και λαχανικά.
-Απώλεια βάρους σε εκείνους που το χρειάζονται
Η διατήρηση του «ιδανικού βάρους» δεν αποτελεί ρεαλιστικό στόχο για όλα τα άτομα. Ωστόσο, η απώλεια βάρους από παχύσαρκα ή υπέρβαρα άτομα θα συμβάλλει σημαντικά στη μείωση του επιπέδου γλυκόζης στο αίμα τους (και θα επιτύχουν επιπλέον οφέλη για την υγεία τους).
– Συστηματική σωματική άσκηση.
Προτείνεται το γρήγορο περπάτημα για 30 λεπτά της ώρας, ενώ οποιαδήποτε δυναμικότερη ή τακτικότερη άσκηση θεωρείται ακόμη πιο ευεργετική, όπως για παράδειγμα η κολύμβηση, η ποδηλασία, το τρέξιμο, ο χορός.
– Φάρμακα
Πολλά φάρμακα κυκλοφορούν για τη μείωση του επιπέδου γλυκόζης στο αίμα, από τα οποία το καθένα είναι κατάλληλο για διαφορετικά άτομα, ενώ ο συνδυασμός φαρμάκων είναι αρκετά συχνός για τον έλεγχο του επιπέδου γλυκόζης στο αίμα.
– Ενέσεις ινσουλίνης
Η ινσουλίνη είναι αναγκαία όταν οι προαναφερόμενες θεραπείες δεν επαρκούν.
– Μείωση άλλων παραγόντων κινδύνου
Η ανάπτυξη επιπλοκών του διαβήτη είναι λιγότερο πιθανή εάν μειωθούν άλλοι παράγοντες κινδύνου.
– Διατήρηση της αρτηριακής πίεσης σε χαμηλές τιμές
Ο συνδυασμός υψηλής αρτηριακής πίεσης και διαβήτη αποτελεί έναν ιδιαίτερα υψηλό παράγοντα κινδύνου για επιπλοκές. Ακόμη και μια ήπια αύξηση της αρτηριακής πίεσης θα πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσα, όταν πρόκειται για άτομα που πάσχουν από διαβήτη.
– Άμεση διακοπή του καπνίσματος
Το κάπνισμα αποτελεί σημαίνοντα παράγοντα υψηλού κινδύνου για επιπλοκές.
– Άλλα φάρμακα που πρέπει να λαμβάνουν οι ασθενείς για τη μείωση του επιπέδου της χοληστερόλης. Αυτό συμβάλλει στη μείωση του κινδύνου ανάπτυξης επιπλοκών, όπως για παράδειγμα οι καρδιακές παθήσεις, η περιφερειακή αγγειακή νόσος και τα εγκεφαλικά επεισόδια.
Η φαρμακευτική αγωγή δεν αντικαθιστά την υγιεινή διατροφή, τον έλεγχο του σωματικού βάρους και τη σωματική άσκηση – ο συνδυασμός όλων των παραπάνω και της φαρμακευτικής αγωγής είναι απαραίτητος.
Οι έλεγχοι ρουτίνας όσων πάσχουν από διαβήτη, περιλαμβάνουν συνήθως τα εξής:
– Έλεγχο των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα, της HbA1c, της χοληστερόλης και της αρτηριακής πίεσης.
– Διαρκείς συμβουλές για τη διατροφή και τον τρόπο ζωής.
– Έλεγχο των πρώτων ενδείξεων των επιπλοκών, όπως για παράδειγμα:
– Έλεγχο της όρασης, προκειμένου να αντιμετωπιστούν προβλήματα με τον αμφιβληστροειδή (πιθανή επιπλοκή του διαβήτη) και να εμποδιστεί η επιδείνωσή τους. Το γλαύκωμα δε, αποτελεί μια από τις συχνότερες παθήσεις που εμφανίζονται σε άτομα που πάσχουν από διαβήτη και συνήθως μπορεί να θεραπευτεί.
– Εξετάσεις ούρων, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται οι δοκιμές για πρωτεΐνη στα ούρα, προκειμένου να διαγνωστούν τυχόν προβλήματα στα νεφρά.
– Έλεγχος των ποδιών προκειμένου να αποτραπούν τα έλκη.
– Άλλες εξετάσεις αίματος που αφορούν τον έλεγχο της νεφρικής λειτουργίας και άλλων γενικών εξετάσεων.
– Η ανοσοποίηση. Προτείνεται ο εμβολιασμός κατά της γρίπης (κάθε φθινόπωρο), αλλά και κατά των βακτηρίων του πνευμονιόκοκκου (μια φορά).
Οι έλεγχοι ρουτίνας είναι μέγιστης σημασίας, καθώς ορισμένες επιπλοκές, όταν αυτές ανιχνευθούν έγκαιρα, μπορούν εύκολα να αντιμετωπιστούν ή έστω να μην επιδεινωθούν.
